ေခတ္စားလာတဲ့ ဆိုလာ ေကာင္းသလား၊ ဆိုးသလား

 
ႏိုင္ငံ့လူဦးေရ ၅၁ ဒသမ ၄ သန္း၏ ၃ ပံု ၁ ပံုေအာက္သာ လွ်ပ္စစ္မီး ပင္မဓာတ္အားလိုင္း ကြန္ရက္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားႏိုင္ေသးသည္ဟု ၿပီးခဲ့သည့္ဆို ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ထုတ္ျပန္သည့္ ကမၻာ့ဘဏ္၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခအေန စနစ္တက်ေလ့လာ ဆန္းစစ္မႈ အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပခဲ့သည္။
အစီရင္ခံစာအရ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ျမန္မာလူထုသည္ မီးလင္းေရး အခက္အခဲမ်ားစြာ ရွိေနၾကမည္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ အေမွာင္လႊမ္းေနေသာ ေနရာမ်ားမွာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ အစိုးရက ေျပာဆိုခဲ့ေသာ “တႏိုင္ငံလံုး မီးလင္းေရး” ဆိုသည့္ အိပ္မက္မွာ အေကာင္အထည္ေပၚရန္ လြန္စြာ ေဝးလြန္းလွပါေသးသည္။

ထိုသို႔ ေဝးလြန္းလွေသးေသာ တႏိုင္ငံလံုး မီးလင္းမည့္ အခ်ိန္ကို ေက်းလက္ေန လူထုက ေစာင့္ေမွ်ာ္မေနၾကေတာ့ပါ။ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ တႏိုင္တပိုင္ ဝယ္ယူအသံုးျပဳ၍ မီးလင္းႏိုင္ေသာ ဆိုလာျပားမ်ားကို အားကိုးလာၾကၿပီျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုးရွိ ေက်းရြာေပါင္းမ်ားစြာ၏ ေနအိမ္အသီးသီးတြင္ ဆိုလာျပားမ်ား ေနရာယူေနၾက ၿပီဟု ဆိုလာတင္သြင္းျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်ေနသူမ်ားက ေျပာၾကသည္။
ယင္းသို႔ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ဝယ္ယူအသံုးျပဳေနမႈမ်ားႏွင့္အတူ အစိုးရပိုင္းမွလည္း ေက်းလက္မီးလင္း ေရးအတြက္ လြယ္ကူသည့္ ဆိုလာျပားမ်ားကို အိမ္ေထာင္စု အေရအတြက္အလိုက္ တြက္ခ်က္၍ တင္ဒါမ်ား ဆက္တိုက္ေခၚယူ လုပ္ေဆာင္လ်က္ရွိရာဆိုလာ အသံုးျပဳမႈမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ျဖစ္လာေနေသာ္လည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ တင္သြင္းလာသည့္ အရည္အေသြးညံ့ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳေနၾကသည့္အတြက္ ၾကာရွည္ အက်ိဳးရွိစြာ မသံုးစြဲၾကရေၾကာင္း၊ အစိုးရလုပ္ေဆာင္သည့္ စီမံကိန္းမ်ားတြင္လည္း ေငြေၾကးကုန္က်မႈႏွင့္ တူညီေသာ ေရရွည္အက်ိဳးခံစားမႈ မရရွိဘဲ အလဟႆ ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားစြာ ျဖစ္ေနေၾကာင္း Renewable Energy ႏွင့္ပတ္သက္၍ လုပ္ေဆာင္ေနေသာ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ားက ေျပာၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္အသင္း (REAM) အတြင္းေရးမွဴး ဦးေအာင္ျမင့္က “ဆိုလာက ေရရွည္အတြက္ဆိုရင္ အသံုးတည့္အက်ိဳးရွိတဲ့ နည္း ပညာတခုပါ။ အခုႏိုင္ငံေတာ္ ေက်းရြာမီးလင္းေရး ေတြမွာ အဓိက ဆိုလာကိုလုပ္ေနတာ ဘာျဖစ္လို႔ လဲဆိုရင္ လြယ္လို႔။ ဒါေပမယ့္ လုပ္ပံုလုပ္နည္းက တင္ဒါေတြ ေခၚၿပီးလုပ္တဲ့ အခါမွာ ဒီတင္ဒါက ေပးလိုက္ရတဲ့ေငြနဲ႔ ရလာတဲ့ဆိုလာပစၥည္းနဲ႔ ရြာမွာ အသံုးနဲ႔က မကိုက္က်ဘူး။ ခုျဖစ္ေနတာက ေက်းလက္ မီးလင္းေရးမွာ ေငြကုန္သေလာက္ အက်ိဳးမရွိဘူး ျဖစ္ေနတာ။ ေငြကေတာ့ ကုန္တာအမ်ားႀကီးပဲ။ တိုင္းျပည္က ကုန္တာ။ အကူအညီေတြကလည္း ေပးေနတာကိုး” ဟု ေျပာသည္။
အစိုးရအေနျဖင့္ ေက်းရြာမီးလင္းေရး ဆိုလာ တင္ဒါမ်ားေခၚယူရာတြင္ တအိမ္ေထာင္စု မီးလင္း ေရးအတြက္ က်ပ္ ၂ သိန္းအမ်ားဆံုးျဖင့္ ပေရာဂ်က္ မ်ား ေခၚယူေၾကာင္း၊ အဆိုပါ တင္ဒါပေရာဂ်က္ ေအာင္ျမင္သူမ်ားသို႔ ဆိုလာတင္သြင္း ျဖန္႔ျဖဴးသူမ်ားမွ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွတဆင့္ ေဈးႏႈန္းႏွင့္ ခ်ိန္၍ ပစၥည္းမွာယူ ေပးၾကေၾကာင္း ဆိုလာျဖန္႔ျဖဴးသည့္ ေဈးကြက္မွ သိရသည္။

“တင္ဒါပေရာဂ်က္ေတြေပးတာ ၃ ႏွစ္ေလာက္ ရွိၿပီ။ နယ္ေတြအတြက္ အၿမဲတမ္းရွိတယ္။ အစိုးရက တခ်ိန္လံုးေခၚေနတာ။ ရြာေတြအတြက္ အိမ္ေျခဘယ္ေလာက္ျဖင့္ ဘယ္ေလာက္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၂ သိန္းဆိုတာ တကယ္လိုအပ္တဲ့သူ လက္ထဲေရာက္တဲ့ အခါမွာ ၁ သိန္းခြဲပဲက်န္တယ္။ အဲ့ေတာ့ အရည္အေသြးျပည့္ ဂရန္တီ မေပးႏိုင္ဘူး” ဟု တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ စက္ရံုမ်ားမွ တိုက္ရိုက္တင္သြင္းျဖန္႔ျဖဴးေနေသာ ဆိုလာလုပ္ငန္းရွင္တဦးက ေျပာသည္။

ယခုေနာက္ပိုင္း တင္ဒါေခၚယူမႈမ်ားတြင္ အရည္အေသြး ကန္႔သတ္သည့္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအျဖစ္ အပူစုပ္အားေကာင္းေသာ ဆိုလာျပား အနက္ကိုသာ သြင္းခြင့္ေပးျခင္း၊ ဆိုလာျပား အျပာကို လံုးဝ လက္မခံေတာ့ျခင္း စသည့္ကန္႔သက္ခ်က္မ်ား ရွိလာေသာ္လည္း တင္ဒါလိုက္သည့္သူမ်ားမွာ တ႐ုတ္ ေဈးကြက္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးခ်ိတ္ဆက္ လွည့္ပတ္မႈမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
“တင္ဒါ ပေရာဂ်က္ေတြက အခု ကန္႔သတ္လိုက္တယ္။ အနက္နဲ႔ပဲ သြင္းရမယ္။ အျပာ မရဘူးေပါ့။ အဲဒီမွာ ဘာေတြလုပ္လည္းဆိုရင္ မွာတဲ့သူေတြက ေဈးေလွ်ာ့မွာတယ္။ တ႐ုတ္က အရည္အေသြး ပိုညံ့တာေတြ ပို႔တယ္။ အခု တင္ဒါအားလံုးက အနက္နဲ႔ ေပးရတယ္။ အနက္ကြက္ဆို ပိုၿပီးေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီ အမည္းကြက္မွာလည္း အတြင္းထဲမွာ ဆိုလာဆဲလ္ေတြမဆက္ဘဲနဲ႔ ဒီတိုင္းပဲ ကပ္လာတာေတြ တပံုႀကီးပါ” ဟု ဆိုလာ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ေနေသာ လုပ္ငန္းရွင္တဦးက ေျပာသည္။

ႏိုင္ငံအတြင္း ဆိုလာသံုးစြဲမႈ က်ယ္ျပန္႔လာမႈသည္ ယင္းသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ားႏွင့္အတူ ေဈးႏႈန္းခ်ိဳသာမႈကိုသာ အားထားသံုးစြဲေနသည္ ျဖစ္ရာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထုတ္ အရည္အေသြး မျပည့္မီသည့္ ဆိုလာျပားမ်ားသာ ေဈးကြက္ကို လႊမ္းမိုးထားၿပီး အျခားႏိုင္ငံထုတ္ ပစၥည္းမ်ား ေဈးကြက္တြင္ ေနရာမရသည့္ အေနအထားျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ပစၥည္းမ်ား ေဈးကြက္ေနရာယူမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆိုလာ အေရာင္းကိုယ္စားလွယ္တဦးက “ေဈးကြက္ထဲမွာ အမ်ားစုကသိေနၾကတာ တာတာ ဆိုၿပီးေပါ့။ တာတာသည္ အိႏၵိယ။ အစစ္က ေဈးအရမ္းမ်ားမယ္။ တရုတ္မွာရွိတဲ့ စက္႐ံုတိုင္းက တာတာ ထုတ္တယ္။ အဆိုးဆံုးက အဲ့ဒါပဲ။ နယ္သမား အမ်ားစုက တာတာပဲ သိတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုရင္ ဆိုလာပထမဦးဆံုး ျမန္မာျပည္ကို ဝင္လာတာက တာတာနဲ႔ ဝင္လာတာ။ တ႐ုတ္ကေနပဲ ဝင္လာတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ပစၥည္း အရမ္းေကာင္းတယ္။ တံဆိပ္လည္း ေပါက္လည္း ေပါက္သြားေရာ တာတာသည္ စုတ္ျပတ္သတ္သြားေရာ။ အဲ့ဒီမွာ ေနာက္ထပ္ တံဆိပ္အစံုနဲ႔ ဝင္လာတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လက္ရွိအေနအထားသည္ လွ်ပ္စစ္ မီးမရရွိေသာ ေက်းလက္ေန လူထုအတြက္ ဆိုလာ နည္းပညာမွာ အက်ိဳးရွိေနသည္ မွန္ေသာ္လည္း သံုးစြဲသူလူထု၏ ဆိုလာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အသိနည္းပါးေသးမႈ၊ အစိုးရ ပေရာဂ်က္မ်ား စနစ္မမွန္မႈမ်ားက လွ်ပ္စစ္မီးလိုအပ္ခ်က္ အစားထိုး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မႈ အပိုင္းမ်ားတြင္ အခက္မ်ား ရွိေနဦးမည့္ပံု ျဖစ္ သည္။
သို႔ေသာ္ ဆိုလာ အသံုးျပဳမႈက အရွိန္ႏွင့္ ျမင့္တက္လာေနၿပီး ယခုထက္ ပိုမို တြင္က်ယ္လာမည့္ အေျခအေနမ်ား ရွိလာေနသည္။ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ACO ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အုပ္စုက ျမန္မာျပည္တြင္ ဆိုလာနည္းပညာျဖင့္ ပင္မဓာတ္အားလိုင္းသို႔ လွ်ပ္စစ္ထုတ္လႊတ္ႏိုင္မည့္ စီမံကိန္းတခု အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ သေဘာတူထားသကဲ့သို႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ မွ GEP ကုမၸဏီကလည္း သေဘာတူညီမႈ ယူထားၿပီး ျဖစ္သည္။

ျပည္တြင္းရွိ နည္းပညာ ကုမၸဏီအခ်ိဳ႕ကလည္း စက္မႈဇုန္မ်ားတြင္ လုပ္ငန္းသံုး လွ်ပ္စစ္မီး အစားထိုး ဆိုလာ တပ္ဆင္ျဖန္႔ျဖဴးေပးႏိုင္သည့္ နည္းပညာ၊ ေဈးဝယ္စင္တာမ်ားတြင္ ဆိုလာျပားမ်ားဆင္၍ လွ်ပ္စစ္မီးအစားထိုး အသံုးျပဳႏိုင္မည့္ နည္းပညာမ်ားကို စတင္ရန္ ခ်ိတ္ဆက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ယင္းလုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ Myanmar Eco Solution မွ မန္းေနဂ်င္း ဒါ႐ိုက္တာ ဦးမင္းခ်မ္းဝင္းက ေျပာသည္။
၎တို႔ အေနျဖင့္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ေက်းရြာမ်ားအတြက္ ဝန္ေဆာင္မႈေပးႏိုင္မည္ျဖစ္ေသာ ဆိုလာျပား အမ်ားအျပားျဖင့္ စုေပါင္းထုတ္လႊတ္သည့္ အေသးစား လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပး လုပ္ငန္း မ်ားလည္း စတင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ အေနအထားရွိေၾကာင္း၊ ယင္းစနစ္ကို စနစ္တက် လုပ္ကိုင္ ဝန္ေဆာင္မႈေပးပါက ေက်းရြာမ်ားတြင္ အဆင္ေျပႏိုင္ေသာ္လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ရွိၾကေၾကာင္း ေျပာသည္။

ဦးမင္းခ်မ္းဝင္းက “ေက်းရြာေတြမွာ အားလံုး စုေပါင္းၿပီး ဆိုလာျပားေတြ အမ်ားႀကီးနဲ႔ ဆင္တဲ့စနစ္နဲ႔ ေပးတာေပါ့။ Mini Grid သေဘာမ်ိဳးပဲ။ အဲ့ဒီ Mini Grid ေတြကိုလည္း စဖို႔လုပ္ေနၾကၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒါကို တရပ္ကြက္လံုး၊ တရြာလံုးအတြက္ ဘယ္သူက ဦးေဆာင္မလဲ၊ ဘယ္သူက ထိန္းသိမ္းမလဲ။ ဒါကို ပီပီျပင္ျပင္ လုပ္ႏိုင္တာ မရွိေသးဘူး။ လုပ္သာ လုပ္လိုက္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းက် ပ်က္တာတို႔ ဘာတို႔ရွိတယ္။ ေနာက္ဆံုး ADB တို႔ အစိုးရ တိုင္းေဒသႀကီးက အေထာက္အပံ့ေတြ ရွိခဲ့ရင္ေတာင္မွ ဒါကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ အပိုင္းမွာ အားနည္းခ်က္ ရွိေနတယ္” ဟု ေျပာသည္။

အစိုးရ၏ ေက်းလက္မီးလင္းေရး အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမ်ားႏွင့္ ေက်းလက္ေနလူထု၏ တႏိုင္တပိုင္ ဝယ္ယူသံုးစြဲမႈတို႔ႏွင့္ ထပ္တူ က်ယ္ျပန္႔လာေသာ ဆိုလာစနစ္က လွ်ပ္စစ္မီး ခ်ိဳ႕ငဲ့ေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ လက္တေလာ အေနအထားအရ အက်ိဳးရွိစြာ အဆင္ေျပေနပါသည္။ ၿမိဳ႕ျပလုပ္ငန္းသံုး အေနအထားကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ အသံုးျပဳလာႏိုင္မည့္ အလားအလာမ်ားလည္း ရွိေနသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ သို႔ေသာ္ ေရရွည္အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားရန္ အရည္အေသြးျပည့္မီမႈ၊ လူထုလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းရာတြင္ လုပ္ေဆာင္ေပးသည့္စနစ္မ်ား ေကာင္းမြန္မႈ၊ ေရရွည္အတြက္ အရည္ေသြးျပည့္မီေသာ ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရာတြင္ ေက်းရြာမ်ားသို႕ ေငြေခ်းေပးႏိုင္မည့္ ဘဏ္စနစ္မ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးလာမႈ စေသာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။

ယခု အေျခအေနအတိုင္းသာ ဆက္လက္သြားမည္ဆိုပါက ေရရွည္တြင္ ဆိုးဝါးလာႏိုင္သည္ကို ဦးေအာင္ျမင့္က “ျမန္မာျပည္မွာ Banking စနစ္ မေကာင္းေသးဘူး။ ဥပမာ ဒီစနစ္ကိုရင္းလိုက္လို႔ ၅ ႏွစ္ေနရင္ အရင္းေက်မယ္ဆိုရင္ Loan ေတြရွိမယ္ေပါ့။ ျမန္မာျပည္မွာ အဲဒီစနစ္ မရွိဘူး။ မရွိေတာ့ အခုလို အေပါစားေတြ တႏိုင္ငံလံုး ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါ ဒုကၡေရာက္ဦးမွာ တခ်ိန္က်။ Electronis Waste ျဖစ္မယ္။ ေနာက္ ေလးငါးႏွစ္ဆိုရင္ ဒါေတြက လႊင့္ပစ္ရေတာ့မွာ။ တိုင္းျပည္ထဲမွာ အဲ့ဒီဆိုလာ ျပားေဟာင္းေတြက နည္းမွာမဟုတ္ဘူး” ဟုေျပာသည္။

Irrawaddy