ပထမအဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္

 
ပထမအဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၄-ခုႏွစ္တြင္ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္၊ ဘႀကီးေတာ္(စစ္ကိုင္းမင္း) လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ရွင္မျဖဴကၽြန္း ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားရာမွ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၆-ခုႏွစ္တြင္ ရႏၲပိုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီး စစ္ပြဲၿပီးဆုံးသည္။ ပထမ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္တြင္ ျမန္မာတို႔ ရွုံးနိမ့္ခဲ့ၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာသံ၊ မဏိပူရ ႏွင့္ တနသၤာရီေဒသ တို႔ကို အဂၤလိပ္တို႔အား ေပးအပ္ခဲ့ရသည္။ စစ္ပြဲတြင္ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဳလ ဓႏုျဖဴ တိုက္ပြဲတြင္ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ တိုက္ခိုက္ရင္း ခရစ္ႏွစ္-၁၈၂၅ခု၊ ဧၿပီ (၁) ရက္ေန႔တြင္ က်ဆုံးခဲ့သည္။ဘႀကီးေတာ္မင္း နန္းတက္ေသာ အခါ မိဖုရားႀကီး မယ္ႏုႏွင့္ ၎ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ား၊ ၎တို႔၏ အလိုေတာ္ရိမ်ားသည္ နန္းတြင္း၌ ဩဇာ ႀကီးမား ခဲ့ၾကသည္။ ျခဳံ၍ ၾကည့္လၽွင္ ၎တို႔သည္ အရည္အေသြး ရွိသူမ်ား၊ အစြမ္းထက္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အမ်ားအားျဖင့္ ၎တို႔သည္ ျပင္ပ ကမၻာ အေၾကာင္းကို သတိမမူသူမ်ား ျဖစ္၍ ျမန္မာ့ အင္အားကို လြန္စြာ အထင္ႀကီးေနသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မည္သည့္နိုင္ငံႏွင့္ မဆို ျမန္မာတို႔ အလိုက် ဆက္ဆံနိုင္သည္ ဟူ၍လည္း ယူဆၾကေလသည္။

ဘႀကီးေတာ္မင္း ဘိသိက္ မဂၤလာ ဆင္ယင္ေသာအခါ၌ မဏိပူရ ရာဇာ မတက္ေရာက္ ျခင္းသည္ ျမန္မာတို႔ကို မထီေလးစား ျပဳ၍ ပုန္ကန္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ျမန္မာတို႔က ယူဆၾက ကုန္သည္။ ေနာင္က်င္ သြားေစရန္ သင္ခန္းစာ ေပးရမည္ ျဖစ္၍ ျမန္မာ တပ္ႀကီးကို မဏိပူရသို႔ သြားေရာက္ တိုက္ခိုက္ေစသည္။ မာဂ်စ္ဆင္ ေနာက္လိုက္ ေနာက္ပါ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာျဖင့္ အိမ္နီးခ်င္း နယ္ပယ္ျဖစ္ေသာ ကခ်ာ ေဒသတြင္းသို႔ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ေလသည္။ ကခ်ာ ရာဇာသည္ ေၾကာက္ရြံ့ ထိတ္လန႔္ျခင္းျဖင့္ အနီးအနား ျဖစ္ေသာ ၿဗိတိသၽွပိုင္ စပ္လ်က္ နယ္သို႔ ဝင္ေျပးေလသည္။ ကခ်ာရာဇာ ေဂါဝိႏၵ ခ်ႏၵရသည္ ၿဗိတိသၽွႏွင့္ ျမန္မာ ႏွစ္ဦးစလုံးထံ အကူအညီ ေတာင္းသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ကခ်ာႏွင့္ ဂ်ိန္းတိယ နယ္မ်ားတြင္ ျမန္မာတို႔ လႊမ္းမိုးမည္ကို ထိတ္လန႔္လာခဲ့သည္။ ထိုနယ္ ႏွစ္နယ္ကို ျမန္မာတို႔ သိမ္းပိုက္မိလၽွင္ ျမန္မာတို႔ ဘဂၤလားသို႔ ဝင္ေရာက္ စစ္ခင္းမည္မွာ အမွန္ ျဖစ္ေခ်သည္ဟု စိုးရြံ့လာၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ဂ်ိန္းတိယႏွင့္ ကခ်ာ နယ္မ်ားကို ၿဗိတိသၽွတို႔ လက္ေအာက္ခံ နယ္ေျမမ်ား ျဖစ္သည္ဟု အလ်င္အျမန္ ေၾကညာ လိုက္ေလသည္။


ထိုအေတာ အတြင္း၌ ရခိုင္ နယ္စပ္ ျပႆနာသည္ ၿဗိတိသၽွႏွင့္ ျမန္မာတို႔ မလႊဲမေရွာင္သာေအာင္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားရန္ ဖန္တီးခဲ့သည္။ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီမွ ဆင္လိုက္မုဆိုးမ်ားသည္ ျမန္မာတို႔က ျမန္မာ့နယ္ေျမဟု ယူဆေသာ နယ္ေၿမ အတြင္းသို႔ က်ဴးေက်ာ္ ေပါက္ေရာက္ခဲ့ သျဖင့္ ျမန္မာတို႔က ၎တို႔အား ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားၿပီးေနာက္ နတ္ျမစ္ဝကို အေစာင့္အၾကပ္ ထူထပ္စြာ ခ်ထားလိုက္သည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔ကလည္း နတ္ျမစ္ဝရွိ ရွင္မျဖဴ (ရွပူရီ)ကၽြန္းေပၚတြင္ စစ္တပ္ငယ္ တခု ခ်ထားသည္။ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလတြင္ ျမန္မာတို႔က ရွင္မျဖဴကၽြန္းကို တိုက္ခိုက္ သိမ္းယူလိုက္သည္။ အိႏၵိယရွိ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ လတ္မင္းႀကီး အင္းမတ္စ္သည္ ရွင္မျဖဴကၽြန္းကို ၿဗိတိသၽွတို႔အား ျပန္အပ္ရန္ ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ားထံ အေၾကာင္းၾကားသည္။ နယ္စပ္ကိုလည္း ေသခ်ာစြာ သတ္မွတ္ရန္ အားထုတ္ေလသည္။ ၿဗိတိသၽွ အရာရွိ ႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ ခ်ဴးႏွင့္ ရိုက္စ္တို႔ကို နယ္စပ္ကိစၥ ေဆာင္ရြက္ရန္ ေစလႊတ္ရာ ျမန္မာတို႔က ၎တို႔ကို ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္လိုက္သည္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာတို႔သည္ ကခ်ာနယ္တြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ ၾကေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ေရွးယခင္ကထက္ ပို၍ အင္အားမ်ားစြာ ျပည့္ၿဖိဳး ေနေလသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ နပိုလီယံႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ တည္ေဆာက္ၾကရာ၌ ကမၻာ့ အႏွံ့အျပားတြင္ အနိုင္ရခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေလသည္။


အိႏၵိယတြင္ ၿဗိတိသၽွတို႔၏ စစ္ေအာင္နိုင္မွုကို ထိေရာက္စြာ အသုံးျပဳနိုင္ေစရန္ အိႏၵိယ နိုင္ငံသားမ်ားက ၿဗိတိသၽွတို႔၏ တန္ခိုးအာဏာ လႊမ္းမိုးျခင္းကို အေက်ာက္အကန္ မျပဳေတာ့ဘဲ အသာတၾကည္ လက္ခံရန္ လိုေလသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျမန္မာတို႔က ထိပါးလာသည္ဟု ယူဆေသာ အခါ၌ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ခ်က္ျခင္း တုံ႔ျပန္မည္သာ ျဖစ္ေလသည္။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၅ ရက္ေန႔၌ ျမန္မာနိုင္ငံကို ၿဗိတိသၽွတို႔က စစ္ျပဳေၾကာင္း ေၾကညာလိုက္ေလသည္။
ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ျမန္မာတို႔ထက္ မိမိတို႔က အင္အား သာေနေၾကာင္းကို ယုံၾကည္ စိတ္ခ်ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာ့ အေျခအေနသည္ အေပၚယံ အျမင္ထက္ ပိုမို၍ ခ်ိဳ႕ငဲ့ ေနသည္ဟု ယူဆသည္။ ဥပမာ ၿဗိတိသၽွႏွင့္ ျမန္မာ စစ္ျဖစ္လၽွင္ ယိုးဒယားတို႔က အခြင့္ေကာင္းယူ၍ ျမန္မာတို႔ကို အလ်င္အျမန္ ကလဲ့စား ေခ်ၾကလိမ့္မည္ဟု လည္းေကာင္း၊ မြန္တို႔က ၿဗိတိသၽွတို႔အား မိမိတို႔ကို ျမန္မာ့ လက္ေအာက္မွ ကယ္တင္ေပးသူ အျဖစ္ႏွင့္ ဝမ္းပန္းတသာ ႀကိဳဆို ၾကလိမ့္မည္ဟု လည္းေကာင္း၊ ရခိုင္တို႔ကလည္း ထိုနည္းတူပင္ ရွိလိမ့္မည္ဟု လည္းေကာင္း ေတြးထင္ ယူဆေလသည္။
ၿဗိတိသၽွတို႔ ေတြးထင္ခ်က္သည့္ မွန္သင့္သေလာက္ မွန္သည္။ ရခိုင္သားတို႔သည္ ျမန္မာ အရာရွိမ်ားကို ႏွစ္ၿမိဳ႕ျခင္း မရွိေခ်။ ျမန္မာတို႔ထက္ ၿဗိတိသၽွတို႔က အင္အားသာ၍ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ စစ္နိုင္မည့္သူ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေကာင္းစြာ ခ်ိန္ဆ တတ္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ရခိုင္ စစ္တပ္ တတပ္ကိုပင္ ဖြဲ႕စည္းနိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္သားတို႔သည္ ရခိုင္ေဒသမွ ျမန္မာတို႔ ထြက္ခြာ သြားေစရန္ကိုသာ အလိုရွိသူမ်ား ျဖစ္၍ ျမန္မာတို႔ ဆုတ္ခြာရလၽွင္ပင္ ၿဗိတိသၽွ အုပ္ခ်ဳပ္မွုကိုလည္း အလိုမရွိ ျဖစ္ၾကေတာ့သည္။
ေတာင္ပိုင္း မြန္တို႔သည္လည္း ျမန္မာတို႔ကို ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္ ေနျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ လူပန္း နစ္နာ ခဲ့သည္ဟု သေဘာေပါက္ကာ ျမန္မာဘုရင္ အုပ္စိုးျခင္းကို အၾကည္အသာ ခံယူၾကၿပီ ျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သံလ်င္ရွိ မြန္ၿမိဳ႕ဝန္သည္ မိမိ ႏွစ္မကို ျမန္မာမင္းႏွင့္ လက္ဆက္ခဲ့သည္။ ၎သည္ ျမန္မာတို႔၏ တန္ခိုးအင္အား ခိုင္လုံျခင္း မရွိေတာ့ေၾကာင္းကို သိျမင္သည့္ အခ်ိန္အထိ ၿဗိတိသၽွတို႔ကို အကူအညီ မေပးဘဲေနခဲ့သည္။
ယိုးဒယားတို႔က ၿဗိတိသၽွတို႔ စစ္ေအာင္နိုင္လၽွင္ ဝင္၍ အျမတ္ထုတ္ရန္ စိတ္အား သန္လ်က္ ရွိၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ျမန္မာတို႔ကို အလြယ္တကူ တိုက္ခိုက္ ႏွိမ္နင္း နိုင္သည္ဟု ယုံၾကည္မွု မရွိေသာေၾကာင့္ ေနာက္ဆုတ္ ေနၾကေလသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ ၿပိဳကြဲေသာ အခါမွ ရသမၽွကို ဝင္ေရာက္ သိမ္းယူမည္သာ ျဖစ္ေလသည္။
ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ရန္ကုန္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီးလၽွင္ ျမန္မာတို႔ထံမွ စစ္ေျပၿငိမ္းစကား ဆိုလာလိမ့္မည္ဟု ထင္မွတ္ ခဲ့ၾကသည္။ အကယ္၍ ရန္ကုန္ သိမ္းပိုက္ၿပီးသည့္ တိုင္ေအာင္ ျမန္မာတို႔က စစ္ေျပၿငိမ္းစကား မဆိုလာလၽွင္ မြန္ႏွင့္ အျခား ျမန္မာ မဟုတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္ႀကီးကို ျပည္မတြင္းသို႔ ခ်ီတက္နိုင္ေစရန္ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ ေပးလိမ့္မည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ေနသည္။
ၿဗိတိသၽွ တပ္မႀကီး၌ ဥေရာပ စစ္သည္ ၅,၀၀ဝ အပါအဝင္ စစ္သည္ေပါင္း ၁၁,၀၀ဝ ရွိသည္။ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္ႀကီးသည္ အိႏၵိယ ဆိပ္ကမ္း အသီးသီးမွ ထြက္ခြာ၍ အန္ဒမန္ ကၽြန္းစုတြင္ ဆုံေတြ႕ၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္ ဆိပ္ကမ္းသို႔ ဝင္ၾကေလသည္။ ထိုစစ္တပ္ႀကီး အျပင္ အာသံ၊ မဏိပူရႏွင့္ ရခိုင္သို႔လည္း ျမန္မာတို႔ကို တိုက္ခိုက္ ႏွင္ထုတ္ရန္ စစ္တပ္ခြဲမ်ား ေစလႊတ္သည္။ တနသၤာရီကို သိမ္းရန္ အတြက္လည္း ေရတပ္ တတပ္ ေစလႊတ္လိုက္သည္။
ျမန္မာတို႔က ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ဘဂၤလားနယ္ကို သိမ္းပိုက္ထားသည္ႏွင့္ တခ်ိန္တည္းတြင္ ပင္လယ္ေၾကာင္းမွ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ လိမ့္မည္ဟု တႀကိမ္ တခါမၽွ စဥ္းစားမိျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ ဆိပ္ကမ္းသို႔ ၿဗိတိသၽွ စစ္သေဘၤာမ်ား ေရာက္လာေသာ အခါ၌ ျမန္မာတို႔သည္ အံ့အား အသင့္ႀကီး သင့္ကုန္ၾကသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ရန္ကုန္ကို အလြယ္တကူပင္ ရလိုက္ေလသည္။ သို႔ေသာ္ ရန္ကုန္ကို သိမ္းပိုက္နိုင္ျခင္းျဖင့္ ႐ုတ္တရက္ ထူးျခားျခင္း မရွိေခ်။ ျမန္မာ စစ္မွူး စစ္ကဲတို႔သည္ ရန္ကုန္ ပတ္လည္တြင္ ေနထိုင္သူ အားလုံးတို႔ကို ေရႊ႕ေျပာင္းေစသည္။ ရန္ကုန္ ဝန္းက်င္ ပတ္လည္တြင္ လူသူ ဆိတ္သုဥ္း၍ ေတာႀကီး ျမက္မဲသာလၽွင္ ရံ၍ ရွိရကား ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ စားနပ္ရိကၡာႏွင့္ လမ္းျပမ်ား၊ သတင္း ေပးပို႔မည့္သူမ်ား၊ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ ေပးမည့္သူမ်ားကို ရွာေဖြ မရနိုင္ ျဖစ္ေလေတာ့သည္။ မၾကာျမင့္မီ မိုးက်၍ လာေလရာ ၿဗိတိသၽွတို႔မွာ ထိုေနရာမွ ထပ္မံ ေရြ႕လ်ားနိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ ျမန္မာတို႔ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္ျခင္းကိုသာ ေစာင့္ဆိုင္း၍ ေနၾကရေလသည္။ၿဗိတိသၽွတို႔ စစ္ေၾကညာေသာ အခ်ိန္၌ ျမန္မာတို႔၏ တပ္မႀကီးသည္ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ဘဂၤလားကို တိုက္ခိုက္ရန္ အိႏၵိယ နယ္စပ္တြင္ ေရာက္ေနေလသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာနိုင္ငံ အတြင္း၌ စစ္တပ္မ်ား အလ်င္အျမန္ ဖြဲ႕စည္း၍ သုံးပါး ဝန္ႀကီးႏွင္ က်ည္ဝန္ႀကီးတို႔ ကြပ္ကဲၿပီးလၽွင္ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္ကို ခုခံ တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ရန္ကုန္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ေရႊတိဂုံ ကုန္းျမင့္တြင္ တပ္စြဲ၍ ႀတိဂံ ပုံသ႑ာန္ ခံတပ္ တည္ေဆာက္ၾကသည္။ တပ္စခန္းထိပ္ဖ်ားမွာ ေရႊတိဂုံ ဘုရား ျဖစ္၍ တပ္အေျခမွာ ရန္ကုန္ျမစ္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတို႔သည္ ၾကည့္ျမင္တိုင္တြင္ တပ္စြဲၿပီးေနာက္ ထိုမွ တဆင့္ ၿဗိတိသၽွ ေရတပ္ ဆုတ္ခြာရန္ သို႔မဟုတ္ မီးေလာင္ ပ်က္စီး သြားေစရန္ မီးေဖာင္မ်ားကို ၾကည့္ျမင္တိုင္ ဆိပ္ကမ္းမွ ေမၽွာခ်ၾကသည္။ ဤတြင္ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္သည္ ၾကည့္ျမင္တိုင္ကို တိုက္ခိုက္၍ ပထမ ျမန္မာ ခံတပ္ကို သိမ္းယူေလသည္။ မင္းႀကီး မဟာ ဗႏၶဳလကို ရခိုင္တိုင္းမွ အျမန္ျပန္လာရန္ ဆင့္ေခၚ လိုက္ေလသည္။ စစ္သူႀကီး ဗႏၶဳလသည္ မုတ္သုန္မိုး အျပင္းထန္ဆုံး ရြာသြန္းေနခ်ိန္တြင္ တပ္မေတာ္ တခုလုံးႏွင့္ အေျမာက္ လက္နက္မ်ားပါ သယ္ေဆာင္၍ ရခိုင္ရိုးမကို အျပင္းခ်ီတက္ ျဖတ္ေက်ာ္ ခဲ့ေလသည္။ ဤအခ်က္ျဖင့္ ျမန္မာတပ္မ်ား၏ တပ္ခ်ီ တပ္ဆုတ္ လ်င္ျမန္မွု အစြမ္းကို ေပၚလြင္ေစခဲ့ရာ ၿဗိတိသၽွ စစ္ဗိုလ္မ်ားပင္ အံ့ဩ ခဲ့ၾကေလသည္။ ဤသို႔ေသာ ျမန္မာ့စြမ္းရည္ကို ေျပာက္က်ား စနစ္ စစ္ဆင္ေရးတြင္ အသုံးခ် သင့္ေသာ္လည္း ဗႏၶဳလသည္ ေခတ္မွီ လက္နက္မ်ား တပ္ဆင္၍၊ အက်အန ျပင္ဆင္ထားေသာ ရန္သူ စစ္တပ္ကို ေရွ႕မွေန၍ ရင္ဆိုင္ တိုက္ခိုက္ေလသည္။ ဗႏၶဳလသည္ ေရႊတိဂုံ ဘုရားႏွင့္ ၾကည့္ျမင္တိုင္ကို အဓိက ထား၍ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔သည္ ၿဗိတိသၽွတို႔ တပ္စြဲဌာနသို႔ ခံတပ္မ်ားကို တေျဖးေျဖး ေရွ႕သို႔ တိုး၍ တေရြ႕ေရြ႕ ခ်ဥ္းကပ္ လာၾကၿပီးေနာက္ အလုံးအရင္းႏွင့္ တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္သည္ ေရြ႕လ်ားေနေသာ ျမန္မာတပ္ နီးကပ္လာေသာ္ အဆက္မျပတ္ ပစ္ခတ္ၾကၿပီးလၽွင္ ပတ္ပတ္လည္ရွိ ျမန္မာတို႔၏ ခံတပ္မ်ားကို ပစ္ခတ္ ၿဖိဳဖ်က္ေလသည္။
ျမန္မာတို႔၏ ေသနတ္မွာ က်ည္တခါ ပစ္ၿပီး ေနာက္တဖန္ က်ည္သြင္းရန္ ေႏွးေကြး ေနေလရာ ဒုတိယအႀကိမ္ က်ည္မသြင္းနိုင္မီ ၿဗိတိသၽွ စစ္သားမ်ားသည္ ျမန္မာတပ္တြင္းသို႔ လွံစြပ္မ်ားျဖင့္ ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ နိုင္ေလသည္။ ေရွးယခင္က ျမန္မာတို႔ အဖို႔ စစ္ေအာင္နိုင္မွုမ်ားကို ဖန္တီးခဲ့ေသာ ျမန္မာ ခံတပ္မ်ားမွာ ယခု အႀကိမ္တြင္ ျမန္မာ့ ေသတြင္းသဖြယ္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာတို႔သည္ မေလ်ာ့ေသာ သတၱိျဖင့္ အေသခံ၍ ခုခံ တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ျမန္မာတို႔သည္ လက္နက္ခ်ျခင္း၊ ထြက္ေျပးျခင္း မျပဳၾကဘဲ ဓား လွံကို စြဲကိုင္၍ ၿဗိတိသၽွ စစ္သည္တို႔၏ ေသနတ္ လွံစြပ္မ်ား အၾကားသို႔ တိုးဝင္ ထိုးခုတ္ၾကရာၿဗိတိသၽွတို႔သည္ အံ့ဩ ၾကရျပန္သည္။ တိုက္ပြဲမွာ လြန္စြာ ျပင္းထန္လွ သျဖင့္ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ျမန္မာ့ တပ္မႀကီးကို ႐ုတ္တရက္ ထိုးေဖာက္နိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ေခ်။ ျမန္မာတို႔လည္း ကုကၠိဳင္းတြင္ တပ္မ်ား ျပန္လည္ စု႐ုံးရန္ အခ်ိန္ရလိုက္သည္။ သို႔ေသာ္ ဤအျဖစ္မွာ ၾကာရွည္ တည္တံ့ျခင္း မရွိေပ။ ၿဗိတိသၽွတို႔က အျပင္းအထန္ တိုက္ခိုက္ျပန္ သျဖင့္ ျမန္မာတပ္သည္ ေရြ႕လ်ားရ ျပန္သည္။ စစ္သူႀကီး ဗႏၶဳလတြင္ စစ္သည္ ၇,၀၀ဝ မၽွသာ က်န္ရစ္ေသာ္လည္း ထိုစစ္သည္မ်ားႏွင့္ပင္ ဓႏုျဖဴခံတပ္သို႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ဆုတ္ခြာၿပီးလၽွင္ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ေရွးရွု ခ်ီတက္လာမည့္ ၿဗိတိသၽွ စစ္ေၾကာင္းကို ေစာင့္ႀကိဳေနေလသည္။
ၿဗိတိသၽွ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဆာအာခ်ီေဘာ ကင္းဘဲလ္ ေတာင္းဆိုထားေသာ စစ္ကူတပ္ ထပ္မံ ေရာက္လာ ျပန္ေသာအခါ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ျပည္ၿမိဳ႕ဘက္သို႔ ဆက္လက္၍ စစ္ခ်ီ တက္ေလသည္။ ဓႏုျဖဴၿမိဳ႕မွာ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ပုသိမ္သို႔ ကုန္းေၾကာင္း ခ်ီနိုင္ေသာ စစ္ေရးရာ အခ်က္အခ်ာ ဌာန ျဖစ္ေလသည္။
ျမန္မာတို႔ တပ္စြဲရာ ေနရာမွာ က်ယ္ျပန႔္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ တဝိုက္တြင္ တခုတည္းေသာ ကုန္းျမင့္ ျဖစ္ေလသည္။ အကယ္၍ ျမန္မာတို႔တြင္ ေကာင္းမြန္ေသာ အေျမာက္ လက္နက္မ်ားသာ အျပည့္အစုံ ရွိခဲ့ပါလ်င္ ျမစ္ေၾကာင္းမွ ဆန္တက္လာေသာ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္ကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ဟန႔္တားထားနိုင္ခဲ့မည္ ျဖစ္ေလသည္။ ဗႏၶဳလသည္ ၿဗိတိသၽွတို႔၏ စစ္ဆင္ေရး ညံ့ဖ်င္းမွုမ်ား တပ္စြဲပုံ စနစ္မက်မွုမ်ားကို သိျမင္ေသာ္လည္း ျမန္မာ စစ္တပ္၏ စည္းကမ္းစနစ္ လက္နက္ အင္အားမွာ ၿဗိတိသၽွတို႔ႏွင့္ ကြာျခားလြန္း သျဖင့္ မည္သို႔မၽွ မတတ္နိုင္ေခ်။ ဗႏၶဳလသည္ တႀကိမ္ ထပ္မံ စစ္ေရး နိမ့္ျခင္းျဖင့္ အသေရ မပ်က္ရေတာ့ဘဲ တိုက္ပြဲတြင္ပင္ က်ဆုံးေလသည္။ ဗႏၶဳလ က်သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ျမန္မာတပ္လည္း ၿပိဳကြဲ ေလေတာ့သည္။ ဤတြင္ ၿဗိတိသၽွ တပ္မ်ားသည္ အဟန႔္အတား မရွိ ျပည္ၿမိဳ႕သို႔ ခ်ီတက္ နိုင္ေလေတာ့သည္။
ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္သည္ ျပည္တြင္ တမိုးနားၾကေလရာ ျမန္မာတို႔ အဖို႔ ေနာက္ထပ္ စစ္တပ္ႀကီး တတပ္ ထပ္မံဖြဲ႕ရန္ အခ်ိန္ ရျပန္သည္။ အခ်ိန္ဆြဲသည့္ သေဘာျဖင့္ ျပည္ဝန္ႀကီးသည္ စစ္ေျပၿငိမ္းေရး စကားကို ကမ္းလွမ္းျခင္း ျပဳခဲ့သည္။ ဤသို႔ စကားကမ္းလွမ္း ဆဲတြင္ ထပ္မံ ဖြဲ႕စည္းေသာ ျမန္မာ တပ္ႀကီးသည္ ျပည္သို႔ အလ်င္အျမန္ ခ်ဥ္းကပ္ၾကသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔သည္ ျပည္ၿမိဳ႕မွ ထြက္၍ တိုက္ခိုက္ေသာ အခါ ပြဲဦးထြက္၌ အေျခမလွေသာ္လည္း ေနာက္တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ ျမန္မာတို႔ ရွုံးနိမ့္ကာ တပ္ႀကီး တႀကိမ္ ၿပိဳကြဲ ျပန္ေလသည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔ ျပည္မွ ဆက္လက္ ခ်ီတက္ရာ မလြန္သို႔ ေရာက္လၽွင္ စစ္ေျပၿငိမ္းပါက ၿဗိတိသၽွတို႔ အလိုရွိသည့္ အခ်က္မ်ားကို ျမန္မာတို႔က စုံစမ္းၾကသည္။ ထိုအခါ ရခိုင္၊ တနသၤာရီ၊ အာသံႏွင့္ မဏိပူရကို ၿဗိတိသၽွတို႔ လက္သို႔ အပ္ႏွင္း၍ စစ္ေလ်ာ္ေၾကးေငြ ၁ ကုေဋ ေပးရမည္ဟု ေတာင္းဆိုသည္။ ေတာင္းဆိုခ်က္ မ်ားလြန္း သျဖင့္ ျမန္မာတို႔ ျပန္ၾကသည္။
ပုဂံၿမိဳ႕ အနီးသို႔ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္ ေရာက္ေသာ အခါ ျမန္မာတို႔သည္ ေနာက္ဆုံးအႀကိမ္ ခုခံ တိုက္ခိုက္ ၾကေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္ျခင္း မရွိေခ်။ ၿဗိတိသၽွ စစ္တပ္သည္ ေနျပည္ေတာ္ႏွင့္ ၄၅ မိုင္သာကြာေသာ ရႏၲပိုအရပ္သို႔ ေရာက္ေသာ အခါ ျမန္မာတို႔သည္ ၿဗိတိသၽွတို႔ အလိုရွိေသာ အခ်က္မ်ားကို ခၽြင္းခ်က္မရွိ လိုက္ေလ်ာမည္ဟု ဆို၍ ရႏၲပိုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုကာ စစ္ေၿပ ၿငိမ္းၾက ေလေတာ့သည္။