ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ

တပင္ေရႊထီးမရွိေတာ့ ဟံသာဝတီမွာရွိတဲ့ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ ညီေတာ္ သီဟသူက ရွိတဲ့ ဆင္ျမင္းလူသူေတြ သိမ္းၾကံဳးေခၚေဆာင္ၿပီး ေတာင္ငူမွာ မင္းလုပ္ ျခားနားတယ္။ သမိန္ေစာထြတ္ကလည္း ဟံသာဝတီမွာ သီဟသူမရွိေတာ့မွန္း သိေတာ့ သမိန္စကၠေဝါ အမည္နဲ႔ ဟံသာဝတီကို ျပန္ၿပီး မင္းျပဳပါတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာကေတာ့ ထိုအခ်ိန္က ဒလမွာ ေရာက္ေနခဲ့သတဲ့။ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ ပထမ ဒလမွာ လူသူစု႐ံုးတယ္။ ေနာက္ ညီေတာ္ သီဟသူ၊ မင္းေခါင္အမည္နဲ႔ ပုန္ကန္ျခားနားတဲ့ ေတာင္ငူကို အရင္တိုက္ပါတယ္။ ဟံသာဝတီမွာ သမိန္စကၠေဝါကို အမတ္ေတြ နန္းခ်ၿပီးမုတၲမက သမိန္ေထာရာမကို နန္းတင္ခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီမွာ မြန္တပ္ေတြ အလံုးအရင္းနဲ႔ ဘုရင့္ေနာင္ထံခိုဝင္လာသတဲ့။
ေတာင္ငူကိုရၿပီးေနာက္ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ ျပည္ကို ဆက္လက္ သိမ္းပိုက္တယ္။ ေနာက္ ပုဂံ။ အထက္ပိုင္း တစ္ခုလံုးနီးပါးသိမ္းၿပီးတဲ့ အခါမွ ဟံသာဝတီကို ခ်ီပါတယ္။ တိုက္ပြဲမွာ သမိန္ေထာရာမ က်ဆံုးတယ္။ စစ္ႏိုင္တဲ့ဘုရင္၊ ဒုတိယျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ့သူ ဘုရင့္ေနာင္ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာက စစ္ၿပီးၿပီးခ်င္းၿမိဳ႕ထဲ ခ်က္ခ်င္း မဝင္ေသးဘဲ ၿမိဳ႕အျပင္က ေပါက္တိုင္ဘုရားမွာ ညစက္ေတာ္ေခၚၿပီး မနက္မိုးေသာက္ခ်ိန္ ေရာက္မွ ဟံသာဝတီၿမိဳ႕ထဲ ဝင္တယ္လို႔ မွန္နန္းက ဆိုပါတယ္။

မြန္သံုးရပ္ႏွင့္အင္းဝ
ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီးဟာ မြန္ျပည္ ၃ ျပည္ကို ေအာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ မြန္ပညာရွိ ေတြကိုလည္း ေနရာေပးခဲ့တယ္။ဝန္ႀကီး ဗညားဒလဆိုရင္ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပံုက်မ္းကို ဘုရင့္ေနာင္ လက္ထက္မွာ ေရးသားျပဳစုခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ တစ္ျပည္လံုး စု႐ံုး ႏိုင္ခဲ့ ေပမင့္ က်န္ေနတာက အင္းဝ၊ ရွမ္းျပည္နဲ႔ ယိုးဒယားျဖစ္ပါတယ္။
သကၠရာဇ္၉၁၅ မွာ ကေမၺာဇသာဒီ နန္းေတာ္ကို ေဆာက္လုပ္တယ္။ အလွဴႀကီး ေပးသတဲ့။ ၉၁၆ မွာ ရခိုင္ ဘုရင့္သားအခ်င္းခ်င္း မသင့္မျမတ္ ျဖစ္ရာကေန သားေတာ္ အၾကီး ဘုရင့္ေနာင္ဆီ ဝင္လာတယ္။ ဝင္လာတဲ့ရခိုင္ဘုရင္ မ်ိဳးႏြယ္ေတြကို ဘုရင့္ေနာင္ဟာ သူ႕သမီးအပါအဝင္ အျခား ျမန္မာ မင္းမ်ိဳးေတြနဲ႔လက္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီႏွစ္မွာပဲ ဟံသာဝတီက အင္းဝကို သိမ္း ပါတယ္။ နရပတိစည္သူကို မသတ္ဘဲအေဆာင္အေယာင္ ေတြေပးထားတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္က ညီေတာ္ မင္းရဲေက်ာ္ထင္ကို သတိုးမင္းေစာ အမည္နဲ႔ အင္းဝကို စားေစခဲ့သတဲ့။ သတိုးေစာကို သမီးျဖစ္သူနဲ႔ လက္ဆက္ေပးခဲ့လို႔ညီေတာ္အျပင္ တခ်ိန္တည္းမွာ သားမက္လည္း ေတာ္ေနျပန္ရဲ႕။
အင္းဝကိုသိမ္းၿပီးေနာက္မွာ ရွမ္းေတြကို ဆက္တိုက္မယ္ ႀကံေပမယ့္ မိုးက်လာတဲ့ အတြက္ လမ္းပန္းမသာတာနဲ႔ဟံသာဝတီကို ျပန္နားပါတယ္။ သီဟိုကြ်န္း ကေနၿပီး ျမတ္စြယ္ေတာ္ရယ္ ပိဋကတ္ သံုးပံုရယ္ လက္ေဆာင္ဆက္တယ္။က်ိဳက္ထီး႐ိုး ေစတီ ထီးေတာ္တင္တယ္။ ပိဋကတ္သံုးပံု ကိုလည္း ဘုရင့္ေနာင္က ေရးကူးပြားမ်ားေစခဲ့တယ္ ဆိုတယ္။ ပုပၸါးနတ္ေတြကို ကြ်ဲ၊ ဆိတ္၊ ႏြားေတြ ယဇ္ပူေဇာ္ၿပီး တိရစၦာန္ေခါင္းေတြအိမ္ေရွ႕ ခ်ိတ္ဆြဲထားရတဲ့ ဓေလ့ကိုလည္း တားျမစ္ပိတ္ပင္ ခဲ့ပါတယ္။

ရွမ္းကိုးျပည္ေထာင္နဲ႔ ဇင္းမယ္
ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီးဟာ အင္းဝ အပါအဝင္ ျမန္မာ တႏိုင္ငံလံုး သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ရွမ္းျပည္ ၉ ခုကိုဆက္လက္ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ ပါတယ္။ အုန္းေဘာင္၊ မိုးမိတ္၊ ဗန္းေမာ္၊ မိုးေကာင္း၊ မိုးညႇင္း၊ကေလး၊ မိုင္းလံု၊ သံုးဆယ္၊ မိုးနဲဝန္းသို စသည္။ ေသသြားတဲ့ ေစာ္ဘြားေတြကို သူတို႔ရဲ႕ဆင္၊ ျမင္း၊ ကြ်န္ေတြနဲ႔အတူ ျမႇဳပ္ႏွံခဲ့ပါတယ္။
အဲ့ဒီေနာက္ဇင္းမယ္ကို သိမ္းယူခဲ့တယ္။ ဖမ္းမိတဲ့ ဇင္းမယ္ဘုရင္က သစၥာေတာ္ခံတာနဲ႔ မသတ္ဘဲ မင္းအျဖစ္ဆက္ျပဳေစခဲ့ သတဲ့။ သုဝဏၰဘူမိဟာ ဇင္းမယ္လိုလို၊ သထံုလိုလို မွတ္တမ္းေတြ ေရာေန ပါတယ္။မွန္နန္း ကေတာ့ သထံုဆိုတာ ပိုမွန္မယ္လို႔ ဆိုရဲ႕။ ဇင္းမယ္ကို သိမ္းၿပီး အာဏာေတြ ခြဲေဝ၊ဘ႑ာေတြသိမ္း၊ လံုၿခံဳေရးအစီအမံေတြ ေဆာင္ရြက္ေနတုန္း သိမ္းထား ၿပီးကာစ ရွမ္းျပည္မိုးနဲက ပုန္ကန္တာနဲ႔ အထက္တစ္ခါ ျပန္ဆန္ ရျပန္တယ္။ ဒီလို လူးလားေခါက္တံု စစ္ခ်ီေနရင္းက ဟံသာဝတီျပန္ေရာက္သခိုက္မွာ ေကာင္းမႈေတာ္ မဟာေစတီ တည္ေတာ္မူတယ္။ ေစတီဌာပနာမယ့္ ဓာတ္ေတာ္ေတြ႕ပို႔တဲ့ေန႔မွာ ရာဇေဒဝီမိဖုရားက သမီးေတာ္ တစ္ပါးဖြားျမင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ရာဇဓာတုကလ်ာလို႔ အမည္ေပးခဲ့ပါသတဲ့။

သကၠရာဇ္၉၂၁ မွာ ျမန္မာျပည္ အထက္ပိုင္း အင္းဝတဝိုက္ကို ကသည္းေစာ္ဘြားက ရန္စတယ္။ ဒါကို ဘုရင့္ေနာင္ကေကသရာဇာ ျခေသၤ့ကို ေျမေခြးက ရန္စသလို ျဖစ္တယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္ မႏိုင္သလဲလို႔ အင္းဝကိုေမးေတာ့ ကသည္းေတြက အုပ္စုငယ္ အမ်ားအျပား ေတာႀကိဳအံုၾကားမွာ ေနသမို႔လို႔ မႏိုင္ေၾကာင္းျပန္ေလွ်ာက္ၾကတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ဘုရင့္ေနာင္ ကသည္းကို ခ်ီပါတယ္။ ကသည္း ေစာ္ဘြားလည္း ေနာက္ဆံုးအင္အားခ်င္း မယွဥ္ႏိုင္တာနဲ႔ သမီးေတာ္ ဆက္သလို႔ စစ္ေျပၿငိမ္း စကားဆိုၿပီး သစၥာခံပါတယ္။ဘုရင့္ေနာင္လည္း ကသည္းေစာ္ဘြား သမီးကို ပင့္လို႔ ေနျပည္ေတာ္ ျပန္ခဲ့သတဲ့။ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ေကာင္းမႈေတြထဲမွာ ေရႊနန္းေတာ္ကို ၿဖိဳဖ်က္လို႔ မဟာေစတီ အတြက္ ေက်ာင္းေတာ္ေတြ ေဆာက္လုပ္ဖို႔ လွဴဒါန္းတာလည္း ပါဝင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ ထားဝယ္ ၿမိဳ႕တည္မင္းလည္း ျဖစ္ခဲ့ျပန္တယ္။ျမန္မာတစ္ျပည္လံုးမွာ ရွိတဲ့ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနတဲ့ ဘုရားေစတီမွန္သမွ် ျပဳျပင္လွဴဒါန္းခဲ့သတဲ့။ စည္ပင္ သာယာဝေျပာမႈ ကေတာ့ ပထမျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္ထက္ အမ်ားႀကီး သာလြန္ခဲ့ပံုရပါတယ္။ တာရွည္ မခံခဲ့တာ တစ္ခ်က္ပဲ ေျပာစရာ ရွိမယ္ ထင္မိရဲ႕။
ရွမ္းျပည္ေစာ္ဘြားမ်ားလည္း ဘုရင့္ေနာင္ထံ သစၥာခံၾကတယ္။ က်ိဳင္းတံုေစာ္ဘြားက သူ႕သမီးကို ဆက္သသတဲ့။အထက္မွာ ကြ်န္ေတာ္ဆိုခဲ့သလို ေရွးေခတ္က အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဧကရာဇ္အခ်င္းခ်င္း လက္ေဆာင္ေပးစရာအ႐ုပ္ဝတၴဳ သာသာ ဘဝအေျခ နိမ့္ခဲ့ၾကေပရဲ႕။

ယိုးဒယားကိုစစ္ခ်ီျခင္း
ယိုးဒယားဘုရင္မွာ ဆင္ျဖဴ ၄ ေကာင္ ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီအထဲကတစ္ေကာင္ ဆက္သဖို႔ ဘုရင့္ေနာင္က စာလႊာပို႔ရာမွာ ယိုးဒယားဘုရင္က မေပးႏိုင္ေၾကာင္း ျငင္းသတဲ့။ ျပန္စာရဲ႕ ေအာက္ဆံုးမွာ “အစ္”ဆိုတဲ့သေကၤတတစ္ခု ပါလာတယ္။ အဲ့ဒီ သေကၤတ အဓိပၸါယ္ကို ဘုရင့္ေနာင္က ဗညားဒလအမတ္ကို ေမးတဲ့အခါဗညားဒလက “အစ္ ဆိုတာ ဘုရားရွင္ စကားဆို ဧက၊ ေဗဒင္အရဆို အစ္၊ မြန္အရဆိုလွ်င္ အိုက္”ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ “အိုက္ဟုဖြယ္ - အြယ္ဟုဖိုက္ - ဗမာလို ငါမေၾကာက္”ဟူ၍ ျဖစ္ေၾကာင္း ျပန္ေျဖပါတယ္။ဒါနဲ႔ပဲ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ ျပန္စာ ေအာက္ဆံုးမွာ “ေဒြး” ဆိုတဲ့ သေကၤတ ထည့္ျပန္လိုက္တယ္။ ေဒြးဆိုတာ တရားေတာ္မွာ ေဒြး၊ ေဗဒင္ အလို စႏၵရ၊ ျမန္မာလို ႏွစ္၊ မြန္လိုဆိုရင္ ဒြိတ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္က “ဒြိတ္တလက္-ဒြက္တလိတ္ - ျမန္မာလို မေၾကာက္က ႀကိဳးႏွင့္ ခ်ည္မည္” ျဖစ္သတဲ့။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ယိုးဒယားကို စစ္ခ်ီပါတယ္။ ယိုးဒယားဘုရင္က ထြက္တိုက္ ေပမယ့္ မယွဥ္ႏိုင္လို႔ ၿမိဳ႕ထဲထြက္ေျပးရတယ္။ ယိုးဒယားပိုင္ ဆင္ျမင္း ဘ႑ာအခ်ိဳ႕ သိမ္းယူၿပီး ဘုရင့္သားေတာ္ကို သစၥာခံေစၿပီးနန္းတင္ခဲ့ပါတယ္။
ရာဇဝင္မွာေျပာေနတဲ့ ယိုးဒယားဆိုတာ ဒြာရာဝတီၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇင္းမယ္ ဆိုတာလည္း အျခား ယိုးဒယားၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံ တစ္ခုပါ။ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ ယိုးဒယားကိုရၿပီး ပုန္ကန္တဲ့ ဇင္းမယ္ကို ဆက္လက္ႏွိမ္နင္းပါတယ္။

ဟံသာဝတီ မဟာရာဇဌာနီ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္
ဘုရင့္ေနာင္ဟာကုသိုလ္ေကာင္းမႈလည္း အေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ခဲ့တယ္။ ပုဂံေခတ္ ဘုရင္ေတြထက္ မသာရင္သာ ေနမယ္။ေလ်ာ့ေတာ့ မေလ်ာ့ေပဘူး။ တန္ခိုးႀကီး ဘုရား ေရႊေမာေဓာ၊ ေရႊတိဂံု စသည္ေတြလည္း ထီးေတာ္တင္ခဲ့ပါတယ္။
သကၠရာဇ္၉၂၈ မွာ ဟံသာဝတီမဟာရာဇဌာနီ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ကို တည္တယ္။ ၿမိဳ႕တံခါး ၂၀ ေဆာက္လုပ္ပါတယ္။လက္ေအာက္ခံဘုရင္ေတြကို တံခါးတစ္ခုစီ တာဝန္ေပးၿပီး အဲ့ဒီ ဘုရင္နံမည္နဲ႔ပဲ တံခါးအမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ေျမာက္တံခါး၅ ခုကေတာ့ တနသၤာရီတံခါး၊ ယိုးဒယားတံခါး၊ မုတၱမ တံခါး၊ ပုခန္းတံခါး နဲ႔ ပုသိမ္တံခါး။
အေရွ႕တံခါး ၅ခုက ျပည္တံခါး၊ အင္းဝတံခါး၊ ေတာင္ငူတံခါး၊ လင္းဇင္း(လာအို) တံခါး၊ ဒလတံခါး။
ေတာင္တံခါး၅ ခုက ဇင္းမယ္တံခါး၊ အုန္းေဘာင္တံခါး၊ မိုးညႇင္းတံခါး၊ မိုးေကာင္းတံခါး၊ ထားဝယ္တံခါး။
အေနာက္တံခါး၅ ခုက ကေလးတံခါး၊ မိုးနဲတံခါး၊ ေညာင္ေရႊတံခါး၊ သာယာဝတီတံခါး နဲ႔ သိႏၷီတံခါးေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
တံခါးနံမည္ေတြၾကည့္႐ံုနဲ႔ အေနာက္ဖက္က ရခိုင္မပါ၊ အေရွ႕ဘက္မွာ ယိုးဒယား၊ လာအို အထိ ေျခဆန္႔ခဲ့တဲ့ဗိုက္ပူပူ၊ ဖင္ျပားျပား ျမန္မာျပည္ ေျမပံု ခပ္ကားကားကို မ်က္စိထဲ ေျပးျမင္ မိပါေတာ့တယ္။

 

ဘုရင့္ေနာင္ဟာစစ္အတိုက္ဆံုး ဘုရင္လား လို႔ေတာင္ ထင္ရပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႔ ျပတ္တယ္ရယ္ မရွိ။ စစ္ႏိုင္ျပန္ရင္လည္းၾကာၾကာမခံ။ ျပန္ပုန္ကန္ၾကတာပါပဲ။ ဒီတစ္ခါလည္း ကိုယ္ႏိုင္ထားတဲ့ ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ စစ္ျဖစ္ေတာ့တစ္ဖက္ကကူတိုက္ ရျပန္တယ္။ လင္းဇင္းက ပိႆေလာက္ကို သိမ္းတဲ့ အတြက္ပါ။
ဟံသာဝတီၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးဟာ အတိုင္းတိုင္း အျပည္ျပည္က သိမ္းယူလာတဲ့ လူသူ၊ ဆင္ျမင္းေတြ မ်ားလြန္းလို႔အဲ့ဒီေခတ္က စပါးေစ်း အလြန္ႀကီးခဲ့သတဲ့။ စပါးတစ္တင္းကို ေၾကးစင္ ငါးပိႆာ က်တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ေရႊေငြေၾကး ရတနာေတြ ေပါၿပီး အစာေရစာ မေလာက္ငွတဲ့ သေဘာ ျဖစ္မယ္ထင္ပ။ ဆန္ရွားေတာ့ ပုဂံမင္းကို လင္းဇင္းရြာေတြက စပါးေတြ သြားသိမ္းခိုင္းတယ္။ လင္ဇင္းကျပန္တိုက္လို႔ ပုဂံမင္း စစ္႐ံႈးၿပီး ျပန္လာရတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္က သတ္မယ္ လုပ္ေတာ့ ျမန္မာ၊မြန္ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြ ဝိုင္းတားခဲ့ရပါသတဲ့။
နန္းေတာ္အသစ္ၾကီးနဲ႔ နန္းတက္ပြဲ လုပ္ၿပီး မၾကာမီပဲ ယိုးဒယား ပုန္ကန္ပါတယ္။ ဟံသာဝတီကို ေခၚလာတဲ့ယိုးဒယားမင္းသား ျဗရာမသြန္ ကြယ္လြန္ေတာ့ သူ႔သားမယားေတြကို ယိုးဒယားျပန္ပို႔တယ္။ ျပန္ပို႔ရတဲ့အမတ္က ရာဇမႏု။ သူက လမ္းမွာ ယိုးဒယား ျဗရာမသြန္ မယားနဲ႔ ဇာတ္လမ္း႐ႈပ္ပါတယ္။ ဒါကို ယိုးဒယားကျပန္တိုင္ေတာ့ ဘုရင့္ေနာင္က ရာဇမႏုကို ကြပ္မ်က္ခဲ့တယ္။
ေနာက္ ဟံသာဝတီကလႊတ္လိုက္တဲ့ ဘုရင့္သံကို ယိုးဒယားဘုရင္က ကြပ္မ်က္တဲ့အခါ ယိုးဒယားမင္းၾကီး အကိုရဲ႕သမက္၊ ပိႆေလာက္စား ဩယာ ဟံသာဝတီေအာက္ ဝင္ေရာက္ ခစားသတဲ့။

ယိုးဒယားစစ္
ဒီလိုနဲ႔ယိုးဒယားကို ထပ္မံ စစ္ခ်ီဖို႔ ျဖစ္လာတယ္။ ယိုးဒယား နဲ႔ လင္ဇင္း မဟာမိတ္ဖြဲ႕တယ္။ ျမန္မာဘက္ကေစာ္ဘြား ေသာင္းက်ည္ ဦးစီးၿပီး တိုက္တယ္။ တိုက္ပြဲေတြ ႀကိဳးၾကားႀကိဳးၾကား ျဖစ္ၿပီးယိုးဒယားကို ဝိုင္းထားစဥ္ ရာသီဥတု ေကာင္းတဲ့အခါ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ တပ္ ယိုးဒယားကို ခ်ီတက္ပါတယ္။
အဲ့ဒီေခတ္ကစစ္ခ်ီရတာက လြယ္တဲ့ကိစၥ မဟုတ္တန္ဘူး။ ဘုရင့္ေနာင္ခမ်ာ ဟံသာဝတီ လံုၿခံဳေရး၊ အျခား အနယ္နယ္အရပ္ရပ္ လံုၿခံဳေရးကို အေသအခ်ာ စီစဥ္ၿပီးမွ ခ်ီရတယ္။ စစ္သည္ အင္အား ၅ သိန္း ၄ ေသာင္းျဖစ္ပါသတဲ့။
ယိုးဒယားၿမိဳ႕နဲ႔အညီ ေတာင္ဖို႔ၿပီး အဲ့ဒီေတာင္ေပၚက အေျမာက္ျမတပူေတြနဲ႔ ပစ္ပါတယ္။ ယိုးဒယားေတြ ထြက္တိုက္လို႔လက္နက္ေတြ ပါသြားတဲ့ ျမန္မာ စစ္ကဲေတြကို ဘုရင့္ေနာင္က ကြပ္မ်က္တယ္။ ပုန္ကန္တဲ့ ယိုးဒယားဘုရင္မင္းအႀကီး က်ဆံုးခဲ့။ အေလာင္းကို မသၿဂႋဳဟ္ဘဲ ထားသတဲ့။ က်နဲ္တဲ့ ယိုးဒယားမင္း အငယ္ ကလည္းအေျခအေနမေကာင္းတာနဲ႔ တာဝန္ရွိတဲ့ အမတ္ ဩယာရံကို သံေျခခ်င္းခတ္ၿပီး လက္ေဆာင္ ပ႑ာေတြနဲ႔ ဘုရင့္ေနာင္ကို စိတ္ေျပေအာင္ လုပ္ပါတယ္။
ပုန္ကန္တာကြ်န္ေတာ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါေပါ့။ ဘုရင့္ေနာင္က ဩယာရံကို မသတ္ဘဲ စစ္ကူလာမယ့္ လင္ဇင္းမင္းဆီလုပ္ၾကံ စာတစ္ေစာင္ အပို႔ခိုင္းတယ္။ ျမန္မာတပ္ေတြ ေျခကုန္လက္ပန္း က်ေနလို႔ အျမန္လာတိုက္ဖို႔ယိုးဒယားက ေခၚတဲ့စာ ပံုစံမ်ိဳး ေရးေပးလိုက္သတဲ့။ အဲ့ဒီစာကိုယံုၾကည္လို႔ ျမန္မာေတြကို တိုက္မဟဲ့ဆိုၿပီး ခ်ီလာတဲ့ လင္ဇင္းတပ္ကို ဘုရင့္ေနာင္တို႔ညႇပ္ၿပီး တိုက္ၾကပါတယ္။ လင္းဇင္းတို႔ အက်အဆံုးအေတာ္မ်ား သတဲ့။ ေနာက္ဆံုး ေျပးေပါက္ပိတ္ေနတဲ့ လင္ဇင္းမင္း ကဘုရင့္ေနာင္ဆီ သဝဏ္လႊာ ပို႔တယ္။ သစၥာေတာ္ ခံပါ့မယ္၊ ဒါေပမယ့္ကေန႔ မိုးခ်ဳပ္ေနလို႔ မနက္က်မွ ေရွ႕ေတာ္ အေရာက္လာပါ့မယ္ ဆိုတယ္။ မနက္လည္းက်ေရာ လင္းဇင္းတို႔ မရွိေတာ့။ တစ္ညလံုးသုတ္ေျခတင္ ေျပးၾကပါတယ္။ လင္းဇင္းတပ္ကို ႏိုင္ေအာင္ တိုက္သူကို ဆုခ်မယ္ဆိုေတာ့ တပ္အသီးသီးကသူတို႔ တိုက္တာပါ ဆိုၾကတယ္။ ဒါနဲ႔ ဖမ္းမိတဲ့ လင္ဇင္း အမတ္ေတြကို သူတို႔ကို တိုက္တဲ့ ျမန္မာစစ္ကဲကို အရွာခိုင္းေတာ့ အင္းဝမင္း သတိုးမင္းေစာ ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။“ေမာင္အင္းဝ မင္းပြဲေပ”လို႔ ဘုရင့္ေနာင္ မွတ္ခ်က္ခ် ပါတယ္။

ဘုရင့္ေနာင္ေဒါသ
ယိုးဒယားကိုတိုက္ရာမွာ သံလ်င္စား ဘယဂါမဏိရဲ႕ တပ္သား တစ္ခ်ိဳ႕ ေရွ႕မတက္ရဲ ျဖစ္ေနလို႔ စစ္ကဲေတြကဓားနဲ႔ ခုတ္မယ္ ရြယ္တယ္။ ဒါကိုဘယဂါမဏိက အဲ့ဒီ စစ္ကဲေတြကို ဓားနဲ႔ လိုက္ခုတ္ပါတယ္။ ဒါကိုဘုရင့္ေနာင္ သိေတာ့ ေဒါသ လြန္ထြက္ၿပီး ဝိုင္းတားေနတဲ့ ၾကားက သူ႕ရဲ႕ငယ္ကြ်န္ ဘယဂါမဏိကို အသတ္ခိုင္းတယ္။ ဘယဂါမဏိ ေသေတာ့ သူ႕သားက အေလာင္းနား လာငိုသေပါ့။ ဒါကိုလည္းအမ်က္မေျပတဲ့ ဘုရင့္ေနာင္ အသတ္ခိုင္း ျပန္တယ္။ ေနာက္ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ကြ်န္ကအျမင္မေတာ္လို႔ အေလာင္းကို ပုဆိုး လာလႊမ္းသတဲ့။ ဒီ ကြ်န္လည္း သခင္ႏွစ္ပါးေနာက္ လိုက္သြားရရွာတယ္။ ေဒါသမာန္ မဆင္မျခင္ သိပ္ျပင္းထန္လြန္းတဲ့ ဘုရင့္ေနာင္လို႔ မွတ္ခ်က္ခ်မိပါတယ္။

ယိုးဒယားကိုဆက္တိုက္ ေနေပမယ့္ မရေသး ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ ယခင္ဖမ္းထားတဲ့ ယိုးဒယားအမတ္ ေအာက္ျဗစကၠိကိုၿမိဳ႕ထဲ အဝင္ခိုင္းၿပီး ၿမိဳ႕တံခါးဖြင့္ေပးဖို႔ တာဝန္ေပးတယ္။ ယိုးဒယားဘုရင္က ေအာက္ျဗစကၠိကိုေတြ႕တဲ့အခါ အေဖကို ေတြ႕လိုက္ရသလို ဝမ္းသာၿပီး ရာထူးအေဆာင္အေယာင္ေတြ ျပန္ေပးပါတယ္။ ၿမိဳ႕တံခါးပတ္လည္မွာလည္း သူ႔တပ္ကို လံုၿခံဳေရး ကင္းေစာင့္ တစ္ေနရာ တာဝန္ေပးသတဲ့။ အဲ့ဒီ ဂယ္ေပါက္ေလး ကေန ဘုရင့္ေနာင္တို႔ ဝင္တိုက္တာနဲ႔ ယိုးဒယား ပ်က္ပါတယ္။ စစ္ႏိုင္ေတာ့တစ္ၿမိဳ႕လံုးကို လုၾကယက္ၾကသတဲ့။ တစ္ေယာက္မွ် လက္ခ်ည္း မရွိ လို႔ မွန္နန္းက လွလွေလးေရးပါတယ္။ ယိုးဒယားကို ရေတာ့မွ ပုန္ကန္သူ ယိုးဒယားမင္းအႀကီးကို သၿဂႋဳဟ္တယ္။
ဘုရင္၊ မွဴးမတ္၊ဆင္၊ ျမင္း၊ ေသနတ္၊ လက္နက္ေတြ သိမ္းယူတယ္။ ၿပီးေစာ္ဘြားေသာင္က်ည္ကို ယိုးဒယားကို စားေစခဲ့ပါတယ္။

လင္ဇင္းကိုစစ္ခ်ီျခင္း
ယိုးဒယားရၿပီးတဲ့အခါ ထြက္ေျပးသြားတဲ့ လင္ဇင္းကို ဆက္လက္ခ်ီတက္ၾကတယ္။ စစ္ခ်ီရင္း ေရေၾကာင္းေတြျဖတ္ရတဲ့အခါ လိုသမွ် ေလွအစင္း ၄၀ဝ ေလာက္ကို သစ္ေတြခုတ္ၿပီး ေန႔ညမျပတ္ ေဆာက္လုပ္ ၾကရသတဲ့။လင္ဇင္းကို တိုက္လိုက္၊ ေျပးလိုက္ နဲ႔ လိုက္တမ္း ေျပးတမ္း အေတာ္ၾကာ ကစားေနရတယ္။က်အဆံုးလည္း မ်ားသေပါ့။ ၾကာလာေတာ့ ဘုရင့္ေနာင္ တပ္ေတြ ရိကၡာ ျပတ္လာတယ္။ အင္အားက ၁၀ဆ ေလာက္သာေပမယ့္ တခ်ိဳ႕တပ္ေတြ ၃ ရက္ေလာက္ ထမင္းမစားရတဲ့ အေျခစိုက္ေနတယ္။ ဆန္ေဈးလည္းအလြန္ႀကီးသတဲ့။ ဒါနဲ႔ တိုက္တိုင္း ေျပးေနတဲ့ လင္ဇင္းေနာက္ ဆက္မလိုက္ေတာ့ဘဲေနျပည္ေတာ္ကိုတပ္ေခါက္ ျပန္လာၾကပါေတာ့တယ္။

လင္းဇင္းမွာဘုရင္ က်ဆံုးၿပီး ဘုရင္မ်ိဳးဆက္ မဟုတ္တဲ့ ဗညားသဥ္ နန္းတက္တယ္။ ဒါကို ဘုရင့္ေနာင္က မႀကိဳက္။အဖ မရွိရင္ သား မင္းျပဳရမတဲ့။ ဒါနဲ႔ လင္းဇင္းကို ေရႊေပလႊာပို႔။ ဗညားသဥ္က မေခ်မငံ ျပန္ေျပာေပါ့။ဒါနဲ႔ ဗညားဒလ ဦးစီးၿပီး လင္းဇင္းကို စစ္ခ်ီတယ္။ ခရီးကေဝး၊ လူကမ်ား၊ ရိကၡာကရွား နဲ႔ဗညားဒလ မေအာင္မျမင္ ျပန္ဆုတ္လာရတယ္။ ဒီသတင္းၾကားေတာ့ ဘုရင့္ေနာင္ မင္းျမတ္ အလြန္ စိတ္ဆိုးေတာ္မူၿပီးေသနာပတိ ဗညားဒလကို ယိုးဒယားျပည္၊ ဇနက္အရပ္မွာ ထားရစ္ ေစခဲ့တယ္။ ေနာက္တစ္လေလာက္ေနေတာ့ဗညားဒလ မမာမက်န္း ျဖစ္ၿပီး ကြယ္လြန္ပါတယ္။

ဗညားဒလ
အမတ္ႀကီးဗညားဒလဟာ ဘုရင့္ေနာင္ကို ၃ ႀကိမ္ လုပ္ႀကံခဲ့ဖူးတယ္။ ပထမအႀကိမ္ ဘုရင့္ေနာင္ ေဝါနဲ႔ ဟံသာဝတီၿမိဳ႕ကို ပတ္စဥ္မွာ လမ္းမွာဓားေတြ ျမဳပ္ၿပီး လုပ္ၾကံတာ။
ဒုတိယအႀကိမ္ေရႊေမာေဓာဘုရား အတက္ ေစာင္းတန္း မုဥ္ဦးမွာ မြန္တို႔ကို ပုန္းေစၿပီး လုပ္ႀကံတာ။
တတိယအႀကိမ္ရန္ကုန္ ေရႊတိဂံုကို ေဖာင္ေတာ္နဲ႔ျြကမယ့္ခရီး၊ ေဖာင္ေတာ္အတက္မွာ လုပ္ႀကံဖို႔ မြန္၂ေယာက္ကိုေရငုတ္ ခိုင္းခဲ့တာ။
၃ ႀကိမ္စလံုးမေအာင္ျမင္ ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘုရင့္ေနာင္က လက္႐ံုးရည္၊ ႏွလံုးရည္ ျပည့္ဝလြန္းတဲ့ အမတ္ႀကီး ဗညားဒလကို မကြပ္မ်က္ခဲ့။ ဒီတစ္ႀကိမ္မေတာ့ စစ္မက္ေရးရာ ျဖစ္လို႔ သည္းမခံႏိုင္တာ ျဖစ္သတဲ့။
(ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္း ျပဳစုခဲ့တာ ဒီအမတ္ႀကီး ဗညားဒလ ျဖစ္မယ္ ထင္ရတယ္။)
ဒီအျဖစ္အပ်က္ရယ္၊ေနာင္႐ိုးတိုက္ပြဲရယ္၊ ဂါမဏိသားအဖ နဲ႔ ကြ်န္ အျဖစ္အပ်က္ရယ္ေတြကို ၾကည့္ၿပီး ဘုရင့္ေနာင္ဟာ စစ္နဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ႏိုင္လိုစိတ္ျပင္းထန္သလို အ႐ံႈး ဆိုတာနဲ႔ ဘယ္သူဘယ္ဝါ ကိုမွ မေထာက္ထားမညႇာတာ ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ဝန္မေလးသူဆိုတာ အထင္အရွား ျဖစ္ပါတယ္။
ကေန႔ေခတ္မွာပဲခူး-ရန္ကုန္ ကားနဲ႔ ရႊတ္ကနဲ သြားၾကသလို ဘုရင့္ေနာင္ကလည္း ပဲခူး-ရန္ကုန္-ဒလ-ပုသိမ္တို႔ကို ေဖာင္ေတာ္နဲ႔ မၾကာခဏ သြားေလ့ရွိပါတယ္။
သကၠရာဇ္၉၃၄ မွာ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ထီးေတာ္တင္ခဲ့ပါတယ္။

လင္းဇင္းသို႔တစ္ေခါက္
ဘုရင္မ်ိဳး႐ိုးကိုထီးနန္းျပန္တင္မယ္ ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဘုရင့္ေနာင္ လင္းဇင္းကို စစ္ခ်ီတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ ကိုယ္ရံေတာ္ေတြထဲမွာ ပသီကုလား ၄ ေယာက္ပါသတဲ့။ ဘရင္ဂ်ီ ကုလား ၄၀ဝ လည္း သူ႕တပ္ထဲမွာ ပါခဲ့တဲ့အတြက္ ေၾကးစား တပ္မေတာ္သားေတြ သံုးတဲ့ သေဘာပါ။ လင္းဇင္း ဗညားသဥ္ဟာ ယွဥ္မတိုက္ဝံ့တဲ့ အတြက္ ဆင္ျမင္းလူသူေတြကို ေတာထဲမွာ ဝွက္ၿပီး ေျပးပါတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ လင္းဇင္းကို ရေပမဲ့ အခြံခ်ည္းသက္သက္ျဖစ္ေနတယ္။ မင္းမ်ိဳး ဥပရာဇ္ကို နန္းျပန္တင္သလို လူသူအင္အားလည္း ျပန္လည္စုစည္းေပးခဲ့တယ္။
ဘုရင့္ေနာင္ကသူတင္တဲ့ ဘုရင္ကို မွာတဲ့ စကားေလးက မွတ္သားေလာက္ဖြယ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မူရင္းအတိုင္း ေဖာ္ျပလိုပါတယ္။
“သားေတာ္အရင္းကဲ့သို႔ မွတ္ေတာ္မူ၍ လင္းဇင္းတိုင္ ငါခ်ီေတာ္မူ၍ နန္းတင္သည္။ ငါ့သား ဥပရာဇ္သည္ငါ့ကိုခ်စ္လွ်င္ ျပည္သူကို ခ်စ္ရလိမ့္မည္။ ငါ့အက်ိဳးေတာ္ကို လိုလွ်င္ ျပည္သူ လူတကာတို႔၏အက်ိဳးစီးပြားကို လိုရလိမ့္မည္။” .. တဲ့။ အေတာ္ ေခတ္မီတဲ့ စကား ျဖစ္ပါတယ္။

မိုးေကာင္းတို႔မိုးညႇင္းတို႔ ကလည္း မၾကာခဏ ပုန္ကန္ၾကတယ္။ ပုန္ကန္ရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းက ရဲမက္ စစ္သည္အင္အား ေတာင္းရင္ မေပးႏိုင္လို႔ျဖစ္တယ္။ လက္ေဆာင္ ပ႑ာေပးရတာ ဝန္မေလးေပမယ့္ ဗမာေတြလို စစ္ခဏခဏမတိုက္ခ်င္ေတာ့ကာ စစ္သည္၊ ဆင္ျမင္း စတာေတြ မေပးခ်င္တာျဖစ္ပံုရပါတယ္။
ဒီလို ပ်က္ကြက္ေတာ့ဘုရင့္ေနာင္က အမ်က္ေတာ္ရွ၊ ျပန္တိုက္၊ ေစာ္ဘြားတို႔ ထြက္ေျပးၾက/အညံ့ခံ ဒါမွမဟုတ္ ေသေၾက၊ ႐ံႈးေတာ့ သစၥာခံ၊ ဘုရင့္ေနာင္ ေနျပည္ေတာ္ျပန္၊ ပုန္ကန္နဲ႔ သံသရာကို လည္ေနေတာ့တာပါပဲ။

သီဟိုက စြယ္ေတာ္နဲ႔ရာဇသံ
သီဟိုကြ်န္းကဓမၼပါလမင္းက စြယ္ေတာ္ျမတ္ကို လက္ေဆာင္ ဆက္သလာၿပီး တပါတည္း အကူအညီေတာင္းတဲ့ ရာဇသံပါပါလာတယ္။
သီဟိုမွာဘုရင္ ၄ ပါးဟာ ၄ ပိုင္း ပိုင္းအုပ္ခ်ဳပ္သတဲ့။ ဓမၼပါလမင္းကလြဲလို႔ က်န္မင္းေတြဟာ မိစၦာဒိဌိေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လာေရာက္ႏွိမ္ႏွင္းေပးဖို႔ ဘုရင့္ေနာင္ကို စစ္ကူေတာင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ဘုရင့္ေနာင္ ကလည္း မကူညီရင္ မသင့္ေတာ္ဘူး ယူဆကာ တပ္အလံုးအရင္း မပို႔ေပမင့္ လက္ေရြးစင္အၾကမ္းတမ္းဆံုး စစ္သည္ ၂၅၀ဝ ေစလႊတ္လိုက္ပါတယ္။
ဒီ ရဲရဲေတာက္ေတြကကြ်ဲႏြားဆိတ္ စတာေတြကို သတ္ၿပီး အစိမ္းစား၊ ေသာက္စားမူးယစ္ၿပီး ဓားေရးလွံေရးျပ၊ ထိခိုက္နာက်င္မႈ မရွိဆိုေတာ့ သီဟိုကြ်န္းသားေတြ ဘီလူးေတြထင္ၿပီး အေတာ္ ထိတ္လန္႔ ကုန္ၾကသတဲ့။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဓမၼပါလမင္းရဲ႕ အၾကံအစည္နဲ႔ သီဟိုမင္း ၄ ပါး ညီညြတ္မႈရၿပီး ဘုရင့္ေနာင္မင္းႀကီးထံ လက္ေဆာင္ပ႑ာေတြ ဆက္သၾကတယ္လို႔ မွန္နန္းက ဆိုပါတယ္။

အဲ့ဒီေခတ္ကရဟန္း ဥယ်ာဥ္ စိုက္ပ်ိဳးတာ တရားေတာ္နဲ႔ မညီဆိုကာ တားျမစ္ ခဲ့ရပါတယ္။ မလိုက္နာတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြ လူဝတ္လဲရတယ္။ လင္းဇင္းမွာ မင္း တင္ခဲ့တဲ့ ဥပရာဇ္မင္းဟာ မွဴးမတ္ေတြနဲ႔ မတည့္တဲ့အတြက္လင္းဇင္းကို စစ္ခ်ီဖို႔ ထပ္အေၾကာင္းဖန္ လာတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ မင္းတရားၾကီးက ငါအသက္ႀကီးၿပီ။ မင္းတို႔ပဲ ခ်ီေတာ့လို႔ ဆိုသတဲ့။ ဒါနဲ႔ အိမ္ေရွ႕မင္း မဟာဥပရာဇာ လင္းဇင္းကိုစစ္ခ်ီၿပီး ပုန္ကန္တဲ့ အမတ္ေတြကို ႏွိမ္နင္း ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္ဘက္က ထိပါးလာတဲ့အတြက္သံတြဲကို သိမ္းယူ ခဲ့ျပန္ရဲ႕။
ဘုရင့္ေနာင္လည္းဘာသာတရား အလြန္ကိုင္း႐ိႈင္းသူ ပီပီ ဘာသာေရး အလွဴအဒါန္းေတြပဲ ေတာက္ေလွ်ာက္ လုပ္ေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ မဟာမုနိ၊ က်ိဳးထီး႐ိုး (က်ိဳက္ထို)၊ ေရႊတိဂံု စသည္။
ဘုရင့္ေနာင္ဟာပိဋကတ္သံုးပံုကို အေျမာက္အမ်ား ျပဳစုၿပီး အတိုင္းတိုင္း အျပည္ျပည္ကို လွဴဒါန္း ပါတယ္။
ေညာင္ရမ္းမွာဘုရင့္ေနာင္ သားေတာ္ ေညာင္းရမ္းမင္းၾကီး ရွင္ဦးပုသ္ ကြယ္လြန္တယ္။ ရွင္ဦးပုသ္ ညီေတာ္၊ဘုရင့္ေနာင္ သားငယ္ မင္းသစၥာဟာ မင္းရဲနဒၵမိတ္ အမည္နဲ႔ ေညာင္ရမ္းမင္းႀကီး ျဖစ္လာတယ္။ေနာင္ကို ဒုတိယအင္းဝ (ဘုရင့္ေနာင္မင္းဆက္) ကို ထူေထာင္လို႔ ထင္ရွားလာမယ့္ မင္းႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ ဇင္းမယ္ မွာလည္း ဘုရင့္ေနာင္ သားေတာ္ ေနာ္ရထာမင္းေစာ နန္းတက္တယ္။
အဲ့ဒီေနာက္ရခိုင္ကို သိမ္းဖို႔ရာ စစ္ခ်ီေနတံုး ေနျပည္ေတာ္မွာ ဘုရင့္ေနာင္ ဆံုးတယ္ ၾကားေတာ့ တပ္ေတြျပန္႐ုပ္လာခဲ့ ရတယ္။
ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာနတ္ရြာစံျခင္း
ျမန္မာဘုရင္ေတြထဲမွာတန္ခိုးအထြားဆံုးလို႔ ဆိုႏိုင္မယ့္ ဘုရင့္ေနာင္(ရွင္ရဲထြတ္) ကို ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၅၁၆ ခုဇန္နဝါရီလ ၁၅ ရက္၊ အဂၤါေန႔မွာ ေမြးတယ္။ မင္းမ်ိဳးမဟုတ္။ တပင္ေရႊထီး ရဲ႕ ႏွမနဲ႔ ခရစ္၁၅၃၄ မွာ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ ျဖစ္လာတယ္။ အသက္ ၂၃ ႏွစ္၊ ေနာင္႐ိုးတိုက္ပြဲ အၿပီး ခရစ္၁၅၃၈ မွာ ဘုရင့္ေနာင္ဘြဲ႕ကို ခံယူတယ္။ ေအဒီ ၁၅၄၉၊ သက္ေတာ္ ၃၃ ႏွစ္မွာ ေတာင္ငူ ကိုျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ၿပီး မင္းလုပ္ခဲ့။ ေအဒီ ၁၅၅၁၊ သက္ေတာ္ ၃၅ ႏွစ္မွာ ဟံသာဝတီကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီးဟံသာဝတီ ဘဝရွင္မင္းတရားၾကီး ျဖစ္လာတယ္။ မင္းစည္းစိမ္ ေတာင္ငူ ၂ ႏွစ္ + ဟံသာဝတီ ၃၀၊စုစုေပါင္း ၃၂ ႏွစ္၊ သက္ေတာ္ ၆၅ အေရာက္ ေအဒီ ၁၅၈၁ ေအာက္တိုဘာ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ ခ်က္တျဖဳတ္နာၿပီးနတ္ရြာစံတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ႐ုတ္တရက္ မမာမက်န္း ျဖစ္ၿပီး အနိစၥေရာက္တယ္ ယူဆပါတယ္။

ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္ျမန္မာျပည္
ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္ျမန္မာျပည္ဟာ အင္ပါယာ အက်ယ္ဆံုး ျဖစ္ခဲ့တယ္။ တာရွည္ မခံခဲ့တာေတာ့ ေျပာစရာရွိ သေပါ့။ စစ္ပြဲေတြတိုက္၊ နယ္ေျမသစ္ေတြရ၊ လူမ်ိဳးေတြ ေရာေႏွာ၊ လူသူေပါမ်ား၊ သိမ္းယူခဲ့ သမွ်အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္က ေရႊေငြရတနာေတြက ဆန္ေရစပါးထက္ ေပါၾကြယ္ဝတဲ့ အေျခအေနပါ။
ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္ ဟံသာဝတီ လက္ေအာက္ခံ တိုင္းျပည္ အသီးသီးကို မွန္နန္းအတိုင္း မွတ္တမ္းတင္လိုတယ္။

အခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္မ်ား
ဘယ္တိုင္းျပည္ကိုေခၚမွန္းမသိ။ သိသူမ်ား ျဖည့္စြက္ ေဆြးေႏြး ေပးၾကေစလိုပါတယ္။
ေကတုမတီ၊သေရေခတၲရာ၊ သာယာဝတီ၊ လင္းဇင္း၊ ေတာင္တြင္း၊
ရမည္းသင္း၊ေပါကၠံရာမ၊ ျမင္စိုင္း၊ မကၡရာ၊ ပင္းယ၊ ရတနာပူရ၊ ကေလး၊
ကသည္း၊ စႏၵာ၊မိုးေကာင္း၊ မိုးညႇင္း၊ ဗန္းေမာ္၊ မိုးမိတ္၊ မိုးဝန္း၊ မိုင္းေမာ္၊
စည္ခြင္၊ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ မိုးလ်င္း၊ ကိုင္းမာ၊ သိႏၷီ၊ အုန္းေပါင္၊ သီေပါ၊
မိုင္းကိုင္၊မိုင္းပတ္၊ ေရာက္၊ ေနာင္မြန္၊ ေညာင္ေရႊ၊ မိုးနဲ၊ က်ိဳင္းတံု၊ က်ိဳင္း႐ံုး၊
က်ိဳင္းေသဥ္၊ဇင္းမယ္၊ လင္းဇင္း၊ မိုင္းစံ၊ အေက်ာ္၊ လဝိုက္၊ မ်က္ႏွာမည္း၊
ေသာကၠတဲ၊ပိႆေလာက္၊ ဒြာရဝတီ၊ တနသၤာရီ၊ ထားဝယ္၊ မုတၱမ၊ ပုသိမ္ ...
တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘုရင့္ေနာင္မိသားစု
မိဖုရား၃ ပါးက ေမြးတာ သား ၃၊ သမီး ၃။ ေပါင္း ၆။ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ေတြက ေမြးတာ သား ၃၅၊ သမီး ၅၆။ေပါင္း ၉၁။ စုစုေပါင္း သား ၃၈၊ သမီး ၅၉။ စုစုေပါင္း သားသမီး ၉၇ ေယာက္။
ကိုယ္လုပ္ေတာ္အေရအတြက္ မပါ။ အျခားမင္းမ်ားက ဆက္သလာတဲ့ သမီးေတာ္ေတြ အားလံုး ကိုယ္လုပ္ေတာ္ ခန္႔ခဲ့ပံုရတယ္။
မေနႏိုင္မထိုင္ႏိုင္ (ကိုယ္လဲ ရတာ မဟုတ္ဘဲ) ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ စည္းစိမ္ကို မုဒိတာပြားဖို႔ အခ်ိန္အေတာ္အကုန္ခံၿပီး တစ္ေယာက္ခ်င္း လိုက္ေရမိပါတယ္။
စုစုေပါင္းကိုယ္လုပ္ေတာ္ ၄၃ ပါးပါ။ ထီးေဆာင္မင္း တို႔ရဲ႕ သမီးေတာ္ေတြ၊ ထီးျဖဴရိပ္ေအာက္မွာ ေရႊလိုဥထားတဲ့ ႏုႏုထြတ္ထြတ္ ကေလးမ်ား။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ရဲ႕ အသံုးေတာ္ခံ မင္းဘ႑ာ ရုပ္ေသးရုပ္ ဘဝေတြကိုကရုဏာသက္ ဆင္ျခင္မိေၾကာင္းပါ။